NẾP CŨ RÊU PHONG

Đây là câu chuyện về một người mẹ. Cô gái Bạch Hạc thuở xưa từng là giáo viên, nay đã vào tuổi "Thất thập nhi tùng tâm sở dục, bất du củ” - tuổi mà người xưa cho rằng sẽ đạt đến tình trạng hoàn hảo về cách xử thế ở đời, nói hay làm điều gì cũng thể hiện đúng với chủ tâm của lòng mình, muốn sao được vậy và không bao giờ vượt ra khỏi khuôn khổ.

Có mấy người con nhưng bà không ở hẳn với ai, mà cùng đứa cháu ở ngôi nhà gỗ bên con ngõ nhỏ ở phường Nông Trang - Việt Trì, để thờ phụng tổ tiên và hương khói cho ông nhà khuất núi. Ngôi nhà làm theo lối cũ, tiền kẻ hậu bẩy, cửa bức bàn, nền lát gốm. Phía trước có mấy chậu cây. Dưới chậu cây phía mé sân có đặt mấy con giáp Sửu, Tuất, Hợi, Dần…gì đó, bà bảo đấy là tuổi mụ của mấy đữa cháu nội, ngoại.

Hai chậu Lộc vừng đặt sát mé hiên, dưới một gốc có tượng Tiên ông luận cờ, một gốc khác là Tiên ông chơi cờ. Tôi hiểu rằng đây là điển tích Tiên đánh cờ trong kho tàng truyện cổ tích, nhưng chưa hiểu sâu sự khác nhau giữa “luận cờ” và “chơi cờ”, thì được bà giáo chia sẻ: Tôi có 4 đứa con, hai trai, hai gái. Con gái đều đã yên bền gia thất, một dạ chăm lo phú quý nhà chông. Hai con trai cũng đều đã có gia đình nhỏ và sự nghiệp riêng, nhưng tôi luôn mong ước về sau, anh em chúng nó mãi hòa thuận như bây giờ; vui chơi nhàn tản có nhau, thảnh thơi như hai Tiên ông “chơi cờ”; khi có công to việc lớn, anh em chụm đầu vào nhau để luận bàn, tâm đắc như Tiên ông “luận cờ”, trí tuệ mà khoan dung.

Chỉ nhóm tượng Chí Phèo - Thị Nở dưới gốc Tường vi bà bảo: Dù nghèo khó hay dư giả, ai cũng cần tình yêu thương, khát vọng mái ấm gia đình, biết vun vén tình yêu để có hạnh phúc…

Từ những bức tượng nhỏ xíu này, tôi muốn con, cháu nghĩ được những điều lớn lao hơn về công cha, nghĩa mẹ, tình huynh đệ, nghĩa phu thê; rộng hơn là phép đối nhân xử thế ở đời... Phận là con, dẫu có là ông nọ bà kia, nhưng về dưới mái nhà này, trong mắt mẹ, các anh chị vẫn chỉ là đứa trẻ năm xưa tay cha mẹ bế bồng, mẹ muốn các con thông tỏ điều hiếu nghĩa. "Con dù lớn vẫn là con của mẹ, suốt cuộc đời lòng mẹ vẫn theo con".

Nghe bà kiến giải, tôi thẩm thấu thêm những niềm sâu kín, vượt ra ngoài khuôn khổ một vuông sân, một căn nhà, nếu không nói ra có khi người đời cũng chỉ hiểu đó là một sự sắp đặt, hoặc như một thú chơi…

Mấy dòng tản mạn trên đây tôi viết khi thêm một lần đến thăm nhà tác giả tập thơ VỜI VỢI HỒN QUÊ – Tập thơ thứ tư của bà được NXB Hội Nhà văn ấn hành. Nhìn từ cuộc đời đến thơ, tôi thấy đâu đây phảng phất hương xưa vị cũ, một cái gì đó rất mới mà không mất đi vẻ rêu phong ... Ở đời có người khát khao trở thành vĩ nhân, nhưng nhiều người chỉ mong ước một cuộc sống có mọi sự vừa đủ, chỉ cần một thứ không thể vơi cạn- đó là đạo lý, gia phong. Đạt được cảnh giới như tác giả "Vời vợi hồn quê" đã là hạnh phúc mà không ít người có được.

Và, tôi lại nghĩ, lời thánh nhân truyền dạy: "Phúc đức tại mẫu" chẳng hề sai.

N.S